युद्ध शुरु, कसैको हार, कसैको जित । युक्रेनमा राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनको आक्रमण, यो आक्रमण पनि अपवाद होइन। रुसको युक्रेनतर्फ तीव्र गतिमा अघि बढेको, मिसाइल र गोलाबारुदले सहरको विनाश, युक्रेनी नागरिकहरू ‘सिपाही’ बनेर दतिरहेका छन् र युद्ध जारी छ।

युक्रेनमा रुसको आक्रमणको सय दिन पूरा हुन लागेको छ, तर यो युद्धमा के हुन सक्छ ? यद्यपि यो युद्ध हो, जहाँ एकैछिनमा कुनै पनि कुराको निर्णय गर्न सकिँदैन, तर अहिलेसम्मको घटनाक्रमलाई हेरेर सम्भावित परिणामहरू बुझ्ने प्रयास गर्ने हो भने यी पाँचमध्ये एउटा नतिजा निस्कन सक्छ।

‘परिणाम यही होला’, यकिनका साथ भन्न सकिन्न, तर यो सय दिने युद्धको नतिजा यस्तो हुनसक्ने सम्भावना छ ।

१. लामो संघर्ष
युक्रेन र रुसबीचको यो लडाइँ लामो समयसम्म चलिरहन सक्छ । यदि वर्षौंसम्म होइन भने, कम्तिमा केही महिनासम्म जारी रहने सम्भावना छ। रुस र युक्रेनका सेनाहरू दिनहुँ आपसमा लडिरहेका छन्, दिनहुँ एकअर्कामाथि आक्रमण गरिरहेका छन्, त्यसैले यो युद्ध लामो समयसम्म चल्ने सम्भावना छ ।

कहिले एक पक्ष अलि बलियो हुन्छ र कहिले अर्को पक्ष। तर न दुवै झुक्न झुक्न तयार छ न पछि हट्न। राष्ट्रपति पुटिनले ‘रणनीतिक सहनशीलता’ देखाएर जित्न सक्ने दृढ संकल्प गरेका छन् । युक्रेनमाथिको हमलाले पश्चिमी देशहरूमा दबाब बढाउने र उनीहरूले आफ्नो आर्थिक संकट र चीनबाट हुने खतरामा बढी ध्यान केन्द्रित गर्ने उनीहरूका लागि यो जुवा जस्तै हो।

तर, युरोपेली देशहरूले अहिलेसम्म युक्रेनलाई जसरी सहयोग गरेका छन्, त्यसबाट उनीहरू युक्रेनलाई हतियार आपूर्ति गर्न प्रतिबद्ध छन् र गरिरहने छन् । यस्तो अवस्थामा यो युद्ध ‘चलिरहेको युद्ध’ मा परिणत हुँदैछ ।

मिक रायन एक सेवानिवृत्त अष्ट्रेलियाली जनरल र सैन्य मामिला विद्वान हुन् । उनी भन्छन्, ‘आगामी दिनमा वा पछिल्ला दिनहरूमा दुबै पक्षको रणनीतिक जीतको सम्भावना कम छ ।’

२. पुटिनको युद्धविरामको घोषणा

राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले एकतर्फी युद्धविरामको घोषणा गरेर सारा संसारलाई चकित पार्ने सम्भावना छ ?

उनले रुसको सैन्य अभियान अब पूरा भएको दाबी पनि गर्न सक्छन् । डोनबासमा रुसी समर्थक पृथकतावादीहरू सुरक्षित गरियो, क्रिमियाको लागि एउटा करिडोर स्थापना गरियो । यस्तो अवस्थामा उनले युक्रेनलाई नैतिक आधारमा लडाइँ बन्द गर्न दबाब दिन सक्छन् ।

क्याथम हाउस थिङ्क ट्याङ्कका विज्ञ केइर गिल्सले भने, ‘रूसले जुनसुकै बेला यो चाल प्रयोग गर्न सक्छ, जसमा यदि उसले युक्रेनमा युरोपेली दबाबको फाइदा उठाउन चाहे भने, उनले आत्मसमर्पण गर्न सक्छन् र देखावटी शान्तिको बदलामा, उनले केही क्षेत्रहरूमा आफ्नो अधिकार पनि त्याग्न सक्छन्…’

यस्ता तर्क अहिले पेरिस, बर्लिन र रोममा सुनिन थालेका छन्, जहाँ युद्धलाई धेरै लम्बाउनुको कुनै फाइदा छैन भन्न थालिएको छ । साथै, यो विश्वव्यापी आर्थिक पीडाको अन्त्य गर्ने समय पनि हो ।तर, अमेरिका, बेलायत र पूर्वी युरोपका अधिकांश क्षेत्रले यसको विरोध गर्नेछन् ।रुसले एकतर्फी युद्धविरामको घोषणा गरेमा यो युद्धको परिप्रेक्षमा एउटा ठूलो परिवर्तन हुनसक्छ तर यसले युद्धको अन्त्य गर्छ नै भन्ने पनि छैन।

३. युद्धक्षेत्रमा गतिरोध

रुस र युक्रेनले यो युद्धबाट केही पनि उपलब्धि हुँदैन र यो गतिरोधको अन्त्यका लागि राजनीतिक समाधानतर्फ अघि बढ्नुपर्छ भन्ने स्वीकारे भने कस्तो होला ?

दुवैतर्फका सेनाहरू थाकेका छन् । युद्धका लागि आवश्यक सामग्रीको अभाव सुरु भएको छ । यस्तो अवस्थामा लडाइँ जारी राखेर रगत बगाउनु र पैसा बर्बाद गर्नु जायज हुन सक्दैन। रूसको सैन्य र आर्थिक क्षति स्थायी होइन । युक्रेनका जनता युद्धबाट थाकिसकेका छन् । शतप्रतिशत विजय हासिल नहुने अवस्थामा जितको नाममा उनीहरू अब आफ्नो ज्यान जोखिममा राख्न तयार छैनन् ।

केभ नेतृत्वले पश्चिमबाट समर्थन कायम गर्ने प्रतिज्ञाप्रति विश्वास गुमाउँदै वार्ताबाट समस्या समाधान गर्ने समय आएको महसुस गर्‍यो भने के हुन्छ ? उता, अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले आफ्नो उद्देश्य रुसमाथि हमला गर्नु नभई युक्रेनलाई वार्ताको टेबुलमा बलियो स्थितिमा उभ्याउनु हो भनेर पटकपटक दोहोर्‍याइसकेका छन् ।

४. युक्रेनको सम्भावित जित
सबै चुनौतिहरूको बावजुद, के युक्रेन विजयी हुन सक्छ वा विजयको नजिक? के युक्रेनी सेनाले रुसलाई फेब्रुअरीमा आक्रमण गर्नुअघि जहाँ थियो त्यहीँ फर्काउन सक्छ?

युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले पक्कै पनि यस्तो दाबी गर्छन्। एक टिभी अन्तर्वार्तामा उनले युक्रेनले यो युद्ध अवश्य जित्ने बताए ।के हुन्छ यदि रसियाले डोनबास कब्जा गर्न असफल भयो भने ?

युरोप–अमेरिकी प्रतिबन्धका कारण रुसले क्षति बेहोर्नुका साथै युद्धको स्तरमा पनि असर गरेकोमा कुनै शंका छैन । युक्रेनले युरोपेली देशहरू र अमेरिकाबाट लगातार सैन्य सहायता पाइरहेको छ। अब युक्रेनले आफ्नो रक्षात्मक नीतिलाई आक्रमणको नीतिमा परिवर्तन गरेको छ।

तर अब यस्तो भयो भने … ?

नीति निर्माताहरूले यसको नतिजाबारे चिन्ता व्यक्त गरिसकेका छन्। यो पराजयलाई ध्यानमा राखेर पुटिनले रासायनिक वा आणविक आक्रमणको बारेमा सोच्न सक्ने सम्भावना छ ।

५. रूसको सम्भावित जीत

पश्चिमी अधिकारीहरूले जोड दिँदै प्रारम्भिक असफलताहरूको बावजुद, रूसले अझै पनि राजधानी किभ कब्जा गर्ने र युक्रेनको धेरै भागलाई आफ्नो अधीनमा राख्ने योजना बनाएको दाबी गर्दै आएका छन् ।

एक अधिकारीले भने, ‘अधिकतम कब्जा गर्ने उनीहरूको उद्देश्य’ अझै जीवित छ ।

रसियाले डोनबासमा आफ्नो बढतलाई रोक्न सक्छ, सैनिकलाई अन्य स्थानमा उपयोगमा ल्याउनका लागि त्यहाँबाट मुक्त गरिँदै छ, सायद उनीहरुले एकपटक पुनः किभलाई निशाना बनाउन सक्छन् । युक्रेनका सेनाले लगातार क्षती बेहोरिरहेका छन् ।

राष्ट्रपति जेलेन्स्कीले पहिले नै स्वीकार गरिसकेका छन् कि हरेक दिन करिब १०० युक्रेनी सैनिक मारिएका छन् र करिब ५०० घाइते पनि भइरहेका छन् ।

युक्रेनका जनताको विचार फरक हुन सक्छ, कोही संघर्ष जारी राख्न चाहन्छन् भने कोहीले शान्तिको मार्गको वकालत गर्छन् । केही पश्चिमी देशहरू युक्रेनलाई समर्थन गर्दा गर्दै थाकिसकेको पनि हुनसक्छन् । तर अन्य देशलाई यदि रुसले जितिरहेको छ भन्ने लाग्छ भने उनीहरुले युद्धलाई तीब्रता पनि दिन चाहनेछन् ।

एक पश्चिमी कूटनीतिज्ञले रुसलाई चेतावनील दिने हिसाबले पश्चिमले प्रशान्त क्षेत्रमा एक परमाणु हतियार पनि परीक्षण गर्नुपर्छ भनेर गोप्य रुपमा जानकारी दिएका छन् । पक्कै पनि यो युद्धको भविष्य अझै तय भइसकेको छैन ।

बीबीसी हिन्दीबाट