सानो चट्ट मिलेको ज्यानमा नीला आँखा । शरीरमा रहेको सेतो पखेटा र लामो लहरेदार पुच्छर । अनि चञ्चले स्वभावको स्वर्गचरी (प्याराडाइज फ्लाइक्याचर) का जोडी नेपालमा बच्चा कोरल्न व्यस्त छन् ।
पोथी स्वर्गचरीको जिउ खैरो हुन्छ । आँखा र टाउकोको रङ दुवैको उस्तै हल्का कालो हुन्छ । हेर्दै मन हर्ने सुन्दर रूप भएकाले पनि स्वर्गचरी हेर्न चरा पारखी यो मौसममा वनपाखा धाउने गरेका छन् ।
चराविद् डा। हेमसागर बरालले भन्नुभयो, “यो चरालाई धर्तीको अप्सरासँग तुलना गरेर स्वर्गचरी भन्ने गरिन्छ । पोथी फकाउन पखेटा फैलाउँदै लामो पुच्छर फहराउँदा यो चरा निकै सुन्दर देखिन्छ ।” यो चरीलाई पिँजडामा कैद गर्दा आफैँ विलुप्त भएको जनश्रुति रहेको पाइन्छ । उहाँले स्वर्गबाट विचरण गर्न आएको र चरासँग अन्तध्र्यान हुने शक्ति रहेको प्राचीन कथन रहेको बताउनुभयो ।
स्वर्गचरी नामकरण कसरी गरियो रु ठ्याक्कै उत्तर कसैसँग छैन । साविकको शाही नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका तत्कालीन कुलपति लैनसिंह वाङ्देल तथा रबर्ट फ्लेनिङले संयुक्त रूपमा लेखेको ‘नेपालका चराहरू’ नामक पुस्तकमा स्वर्गचरी नामकरण गरिएको पाइन्छ र त्यसैका आधारमा यसलाई सोही नामबाट चिन्ने गरिएको छ ।
चराविद् डा। बरालका अनुसार दक्षिण भारत, मलेसिया र श्रीलङ्कामा हुने अत्यधिक गर्मी छल्दै बच्चा कोरल्न स्वर्गचरी नेपाल आउने गरेका छन् । माघको दोस्रो सातादेखि नेपाल यात्रामा निस्कने यो चरा मनसुन सुरु भएपछि आफ्नो देश फर्कन्छ । यतिखेर तराईदेखि उपत्यकाका विभिन्न वनमा स्वर्गचरीको गुँड लागेको छ ।
बर्दियाको उच्च गर्मीदेखि काठमाडौँको मध्यम गर्मीसम्मको मौसम स्वर्गचरीका लागि सुहाउँदो नै मानिन्छ । चराप्रेमी सञ्जय श्रेष्ठले उपत्यकामा टोखा र इचङ्गुमा यो चराको गुँड देखिएको बताउनुभयो । काठमाडौँमा आउने बानी परेकाहरू अन्त बस्दैनन् । यहीँ हुर्केर गएका बचेरा पनि ठूलो भएपछि आफ्ना बच्चा कोरल्न यहीँ आइपुग्ने अनुमान गरिन्छ । काठमाडौँमा प्रायःजसो सिमसार, खोल्साखोल्सी र अलिक ओस परेको क्षेत्रमा यसले गुँड बनाएको पाइएको छ । आजको गोरखापत्र दैनिकमा समाचार छ ।
